لیست حقوق و دستمزد چیست و از آن چه استفاده ای می شود

لیست حقوق و دستمزد فرمی است به شکل صفحه بعد که از بخشها و قسمتهای متفاوت و مختلفی تشکیل شده است که هر قسمت با توجه به اطلاعات ارائه شده از کارگزینی و دوایر ثبت ورود و خروج و لحاظ قوانین کار تکمیل می گردد باید بدانید لیست حقوق و دستمزد به یک شکل ثابت نمی باشد بلکه بخشهای آن براساس فعالیت شرکت و نوع قراردادهای کار کارکنان با کارفرما و موارد مورد نیاز دیگر تهیه می گردد. ولیکن به طور کلی یک لیست حقوق و دستمزد معمولاً دارای محل درج موارد زیر می باشد.

نام و نام خانوادگی پرسنل شاغل، دستمزد، اضافه کاری، نوبت کاری، شب کاری، فوق العاده های حق اولاد، حق مسکن، خوار و بار، کمکهای غیرنقدی، حق ایاب و ذهاب، جمع حقوق و مزایا، ستون کسورات شامل حق بیمه های اجتماعی، مالیات، وام و سایر کسورات و ستون مبلغ خالص پرداختنی. در ادامه نحوه محاسبه و تکمیل هریک از ستونهای لیست حقوق و دستمزد و روش حسابداری مرتبط را با مثالهای بسیار ساده و در پایان با بیان یک نمونه کامل بیان خواهیم نمود.
فوق العاده اضافه کاری چیست و چگونه محاسبه می شود
فوق العاده اضافه کاری آن بخش از دستمزد ساعات اضافه کار است که علاوه بر نرخ ساعات کار عادی به کارگران پرداخت می گردد و همچنین می دانید که نرخ هر ساعت اضافه کار 40% بیش از ساعات کار عادی می باشد.
بعنوان مثال اگر حقوق ساعات کار عادی کارگری 5000 ریال باشد فوق العاده اضافه کاری ایشان به صورت زیر محاسبه خواهد شد.
فوق العاده اضافه کاری 2000=40%×5000
دستمزد یک ساعت اضافه کاری 7000=2000+ 5000
در حسابداری دستمزد مؤسسات تولیدی نکته بسیار مهمی وجود دارد و آن تفاوت بین مفاهیم می باشد که باید آنها را حتماً مد نظر داشت چرا که مفهوم در تعیین بهای تمام شده نقش مهم و اساسی خواهد داشت. در این بحث، تفاوت کلمه اضافه کاری و فوق العاده اضافه کاری مورد توجه می نماید چرا که منظور از اضافه کاری یا دستمزد یک ساعت اضافه کاری در واقع مبلغ دستمزد عادی به علاوه فوق العاده اضافه کاری می باشد و زمانی که بحث از فوق العاده اضافه کاری است در واقع 40% دستمزد یک ساعت حقوق و دستمزد می باشد.
اهمیت تفکیک این دو اصطلاح به این علت می باشد که می توان فوق العاده اضافه کاری را به یکی از حسابهای زیر منظور نمود.
1- حساب کالای در جریان ساخت
2- حساب سربار ساخت
3- حساب سربار اداری و تشکیلاتی و یا حساب سربار توزیع فروش
در صورتی که اضافه کاری به علت اضافه تولید باشد فوق العاده اضافه کاری به حساب سربار کارخانه منظور می شود تا به کلیه محصولات و تولیداتی که در ساعات عادی کار و ساعات اضافه کار تولید شده اند تسهیم گردد و ما در این مجموعه فوق العاده های اضافه کاری را عموماً به حساب سربار منظور نموده ایم.
بنابراین برای منظور نمودن و تسهیم کردن هزینه حقوق و دستمزد به حسابهای مربوطه در مؤسسات تولیدی مراحل زیر صورت می پذیرد.
1- حساب کالای در جریان ساخت به مبلغ مجموع دستمزد عادی ساعت کار عادی و دستمزد عادی ساعات اضافه کاری بدهکار می شود.
2- حساب کنترل سربار ساخت بابت فوق العاده اضافه کاری ساعات اضافه کار بدهکار می گردد.
3- حساب کنترل حقوق و دستمزد بابت دستمزد عادی و فوق العاده اضافه کاری بستانکار می شود.
به مثال زیر توجه کنید.
نرخ دستمزد ساعتی کارگر شرکت تولیدی فرزاد 6500 ریال می باشد چنانچه در هفته دوم مهرماه 52 ساعت کارکرد، باشد
مطلوب است:
الف) محاسبه حقوق و دستمزد
ب) فوق العاده اضافه کاری
ج) دستمزد استحقاقی
د) ثبت تسهیم هزینه حقوق و دستمزد در حسابهای مربوطه
فوق العاده نوبت کاری چیست و چگونه محاسبه می شود
در فصل قبل با قوانین مرتبط نوبت کاری آشنا شدید اشاره کردیم نوبت کاری عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب واقع گردد. در ضمن در جدولی اشاره کردیم براساس قوانین، فوق العاده نوبت کاری به صورت زیر منظور می شود.
در نوبت کاری : عصر و شب و صبح و شب 5/22% علاوه برمزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداخت می گردد.
صبح و عصر و شب 15% علاوه بر مزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداخت می گردد
صبح و عصر 10% علاوه بر مزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداخت می گردد.
در مؤسسات تولیدی فوق العاده های نوبت کاری نیز به حساب سربار ساخت منظور می شود. بنابراین برای منظور نمودن هزینه حقوق و دستمزد مؤسساتی که به صورت نوبت کاری فعالیت می نماید مراحل زیر صورت می پذیرد.
1- حساب کالای در جریان به مبلغ دستمزد عادی ساعات کار بدهکار می گردد.
2- حساب کنترل سرابر ساخت بابت فوق العاده نوبت کاری بدهکار می شود.
3- حساب کنترل حقوق و دستمزد بابت حقوق عادی و فوق العاده نوبت کاری بستانکار می گردد.
به مثال زیر توجه کنید
آقای نوری در ماههای خرداد، تیر، مرداد، شهریور به صورت زیر نوبت کار بوده است.
خردادماه: نوبت کار صبح و عصر
تیرماه: نوبت کار صبح و عصر و شب
مردادماه: نوبت کار عصر و شب
شهریورماه: نوبت کار صبح و شب
با توجه به اینکه حقوق آقای نوری ساعتی 5800 ریال می باشد و در ماههای مذکور هر ماه 176 ساعت کار کرده است
مطلوبست: الف) محاسبه دستمزد عادی هر ماه
ب) محاسبه فوق العاده نوبت کاری
ج) ثبت تسهیم دستمزد آقای نوری در دفاتر روزنامه و کل
ثبت عیدی و پاداش در حسابداری مؤسسات تولیدی چگونه می باشد
در فصل قبل اشاره شد حداقل عیدی و پاداش کارگران به طور معمول در پایان هر سال براساس حقوق و دستمزد توسس هیئت دولت تعیین می شود.
همچنین می دانید در حسابداری صنعتی تخصیص هزینه به کالای ساخته شده و فروش رفته اهمیت خاصی دارد و اگر مبلغ پاداش که در ماه آخر سال به کارگران پرداخت می شود در آخرین ماه سال در حسابها انعکاس یابد بهای تمام شده محصولات تولید شده در آن ماه افزایش چشمگیری خواهد داشت بنابراین سعی می شود هزینه پاداش سالانه در طی سال به شکل یکنواخت و یکسان به محصولات ساخته شده طی دوره سرشکن شود.
برای همین منظور هزینه پاداش سالانه با توجه به تجربیات برآورد شده و به حساب ذخیره پاداش منظور می گردد و در هر ماه بخشی از آن برابر سهم ماه مورد نظر از کل پاداش سال محاسبه و به حساب کنترل حقوق و دستمزد تسهیم می گردد.
در ضمن باید توجه داشت بدلیل آنکه هزینه پاداش به عنوان سربار ساخت شناسایی می شود این مبلغ از حساب کنترل حقوق و دستمزد به حساب کنترل سربار انتقال خواهد یافت. و در زمان پرداخت پاداش تمام یا قسمتی از پاداش از حساب ذخیره پاداش برگشت داده می شود. بنابراین به طور خلاصه در ارتباط پاداش مراحل زیر در مؤسسات تولیدی صورت می پذیرد.
1- بابت پیش بینی برآورد پاداش سالانه حساب کنترل حقوق و دستمزد بدهکار و حساب ذخیره پاداش بستانکار می شود.
2- بابت تسهیم پاداش سالانه به ماههای سال و انتقال هزینه پاداش به سربار ساخت سربار ساخت بدهکار و حساب کنترل حقوق و دستمزد بستانکار می گردند.
3- در زمان پرداخت کل پاداش در پایان سال یا در طی سال بابت بخشی از سال حساب ذخیره پاداش بدهکار و حساب بانک یا صندوق بستانکار می شود.
به مثال زیر توجه کنید.
حقوق پایه ماهانه کارگران شرکت تولیدی جهان نیرو 5700000 ریال می باشد با توجه به اینکه در ابتدای سال پاداش سال معادل 2 ماه متوسط حقوق پایه پیش بینی می گردد ( از سایر عوامل حقوق و دستمزد صرف نظر شده است)
مطلوبست : الف) محاسبه پاداش سالانه
ب) ثبت لازم در حسابها جهت تخصیص پاداش به ماههای طی سال
ج) ثبت پرداخت پاداش در پایان سال
مرخصی استحقاقی چیست و در مؤسسات تولیدی با آن چگونه برخورد می شود
قبلاً اشاره شد طبق قانون کار، کارگران مجاز به استفاده یکماه مرخصی استحقاقی با حقوق می باشند. باید بدانید برخی از مؤسسات تولیدی دستمزد ایام مرخصی را پس از استفاده مرخصی استحقاقی کارکنان به صورت یکجا به حساب سربار منظور می نمایند که این عمل باعث افزایش بهای تمام شده محصول تولید شده در زمان و دوره استفاده مرخصی خواهد شد. علت افزایش بهای تمام شده در زمان استفاده از مرخصی به دو علت می تواند باشد:
اول آنکه می دانید براساس قانون در زمان مرخصی استحقاقی به کارگران باید حقوق پرداخت شود در ضمن اشاره شد میزان مرخصی کارگران یک ماه می باشد که در واقع کارگران یازده ماه کار می کنند و 12 ماه حقوق دریافت می کنند. بنابراین زمانی که کارگران در مرخصی می باشند حقوق بابت کار انجام نشده پرداخت می شود. در نتیجه این موضوع باعث افزایش بهای تمام شده تولید خواهد شد.
دوم آنکه در زمان مرخصی کارگران، تعداد تولید کاهش می یابد کاهش تعداد تولید و ثابت نمودن برخی از هزینه ها بهای تمام شده محصولات را افزایش می دهد همچنانکه می دانید زمانی که هزینه های ثابت بر تعداد کالای تولید شده تسهیم می گردد هرچه تعداد بیشتر باشد سهم کالا از هزینه های ثابت کمتر خواهد بود و برعکس هرچه تعداد تولید کمتر باشد هر واحد کالای تولید شده سهم بیشتری از هزینه های ثابت را به خود اختصاص می دهد.
برای آنکه اثر موارد فوق الذکر بر افزایش بهای تمام شده واحدهای تولید شده خنثی گردد از روش ایجاد ذخیره دستمزد ایام مرخصی استفاده می گردد.
در این روش در آغاز هر دوره مالی حقوق و دستمزد ایام مرخصی برای تمام دوره مالی برآورد می شود و در پایان هر ماه در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد و سهم هزینه حقوق و دستمزد ایام مرخصی آن ماه معین و مشخص می گردد و به بدهکار حساب کنترل حقوق و دستمزد و بستانکار حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی منظور می گردد.
با توجه به اینکه حقوق ایام مرخصی بعنوان سایر هزینه ها یا سربار شناسایی می گردد یا بدهکار شدن حساب کنترل سربار ( سربار ساخت برای کارکنان بخش تولید و سربار اداری و فروش برای کارکنان بخش اداری ) و بستانکار نمودن حساب کنترل حقوق و دستمزد این هزینه به حساب سربار منتقل خواهد شد.
در نهایت زمانی که کارگران از مرخصی استفاده می نمایند در ارتباط با حقوق و دستمزد دریافتی ایام مرخصی آنان و کارگرانی که از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکرده اند و در پایان حقوق مرخصی استفاده نشده خود را دریافت می کنند حساب ذخیره ایام مرخصی بدهکار و حساب بانک/ صندوق بستانکار خواهد شد. بنابراین بصورت خلاصه در ارتباط با ایام مرخصی مراحل و ثبتهای زیر در مؤسسات تولیدی صورت می پذیرد.
1- بابت سهم حقوق ایام مرخصی هرماه از کل سال حساب کنترل هزینه حقوق و دستمزد بدهکار و حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی بستانکار می گردد.
2- با توجه به اینکه هزینه حقوق ایام مرخصی سربار می باشد با بدهکار کردن حساب کنترل سربار و بستانکار نمودن حساب کنترل حقوق و دستمزد، هزینه حقوق ایام مرخصی به حساب سربار منتقل می گردد.
3- در زمان استفاده از ایام مرخصی توسط کارگران و پرداخت حقوق به آنان و یا در پایان سال بابت پرداخت حقوق مرخصی استحقاقی استفاده نشده کارگران به آنان حساب ذخیره ایام مرخصی بدهکار و حساب بانک/ صندوق بستانکار می گردد.
بابت پرداخت حقوق ایام مرخصی/ پرداخت حقوق مرخصی استحقاقی استفاده نشده
لازم است برای کسب اطلاعات بیشتر به مواردی از هزینه حقوق و دستمزد که در لیست حقوق و دستمزد ذکر می گردند و در مؤسسات تولیدی به حساب سربار نقل داده می شوند و در واقع به عنوان سربار شناسایی می گردند اشاره ای داشته باشیم. در فصول گذشته با برخی از آنها آشنا شده اید.
1- فوق العاده اضافه کاری
2- فوق العاده نوبت کاری
3- حقوق و دستمزد ایام مرخصی
4- پرداخت پاداش به پرسنل
5- حقوق و دستمزد اوقات تلف شده
6- حق بیمه تأمین اجتماعی سهم کارفرما
7- حقوق اعضاء هیئت مدیره
8- دستمزد سرپرست و ناظرین
9- غرامت نقص عضو
10- دستمزد پرداختی ایام بیماری به کارگران

منظور از کسورات چیست
کسورات مبالغی است که براساس توافق بین کارگر و کارفرما و یا به موجب قانون از حقوق و مزایای پرسنل کسر می گردد.
عمده ترین کسورات حقوق و مزایا به صورت زیر می باشد.
1- 7% بیمه سهم کارگر
2- مالیات حقوق و مزایا
3- مساعده
4- وام
5- اجرائیات ( کسور صندوق اجرا)
منظور از کسورات صندوق اجرا ( اجرائیات) چیست
اجرائیات به مبالغی اطلاق می شود که براساس حکم دادگاه یا مراجع قانونی یا قانون باید بوسیله کارفرما از حقوق کارگر کسر و به حساب صندوق اجرا واریز گردد. بنابراین یکی از کسورات حقوق و دستمزد بدهی کارگر به صندوق اجرا می باشد.
برخی از مواردی که می تواند موجب صدور حکم دادگاه مبنی بر کسر مبلغی از حقوق کارگر شود به شرح زیر می باشد.
الف) عدم پرداخت بدهی توسط کارگر به اشخاص ثالث و ارایه شکایت طلبکار به دادگستری برای دریافت طلب خود
ب) محکوم شدن کارگر به پرداخت جریمه یا غرامت به واسطه شکایت کارفرما به دلیل وارد آوردن خسارت به کارخانه یا سایر موارد توسط کارگر، البته باید توجه داشت براساس قانون اگر مبلغ مورد شکایت بیش از یک سوم ( ) حقوق ماهیانه کارگر باشد به موجب حکم دادگاه مبلغ فوق به صورت اقساط ماهانه از حقوق و دستمزد کسر و به حساب صندوق اجرا واریز می گردد.
منظور از کسر توافقی چیست
مبالغی که طبق قرارداد بین کارگر و کارفرما و یا براساس توافق آنها در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق کارگر یا کارمند کسر می شود را کسور توافقی گویند که مهمترین آنها را به صورت زیر می توان نام برد.
الف) اقساط وام مسکن
ب) بدهی به شرکت تعاونی
ج) اقساط وامهای ضروری
د) مساعده
ه ) پیش پرداخت حقوق
می دانید منظور از مساعده مبالغی است که بطور معمول قبل از پایان هر ماه به علت نیاز کارگران به آنان پرداخت می شود و در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق آنها کسر می گردد در واقع باید گفت مساعده پرداخت بخشی از حقوق است قبل از پایان ماه کاری است ولیکن پیش پرداخت، پرداخت مبلغی است قبل از اینکه کاری انجام پذیرفته باشد، مثلاً پرداخت وجه در ابتدای ماه به عنوان حقوق ماهیانه کارگر قبل از انجام کار پیش پرداخت محسوب می گردد. درهرحال در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد مبالغ پیش پرداخت و یا مساعده به عنوان کسورات از حقوق و دستمزد کسر می گردند. در نهایت جمع کسورات از حقوق و دستمزد ناخالص کسر و مبلغ خالص پرداختنی به هر فرد مشخص می شود.
حق بیمه های اجتماعی چیست و منظور از بیمه سهم کارگر به عنوان کسور چیست
بیمه شدگان تأمین اجتماعی؛ یعنی کسانی که با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارند.
اهم مزایای بیمه را به شرح زیر می توان نام برد
الف) بیمه های درمانی، حوادث و بیماریها
ب) بارداری
ج) دریافت مستمری که خود شامل از کارافتادگی، بازنشستگی و مرگ می باشد.
به طور کلی حق بیمه اجتماعی حقوق و دستمزد ناخالص ( حقوق و دستمزد مشمول بیمه قبل از کسور) به صورت زیر می باشد
1- 7% بیمه سهم کارگر که به عنوان کسور حقوق و دستمزد کارگر منظور می گردد و براساس حقوق مزایای مشمول بیمه یعنی ( حقوق و مزایا به غیر از حق اولاد، عیدی و پاداش و غرامت اخراج) محاسبه می گردد و از حقوق کارگر کسر می شود که به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می گردد.
2- 23% بیمه سهم کارفرما که این حق بیمه دارای 2 نکته اساسی می باشد که باید به آن توجه داشت.
اول آنکه این حق بیمه توسط کارفرما پرداخت می شود و به عنوان سربار شناسایی می گردد ( که در ادامه در ارتباط با نحوه محاسبه و ثبت آن بحث خواهد شد.
دوم آنکه این حق بیمه خود از 2 بخش تشکیل شده است
الف) 20% حق بیمه اجتماعی
ب) 3% حق بیمه بیکاری
باید بدانید 20% حق بیمه اجتماعی محاسبه شده توسط کارفرما به حساب سازمان تأمین واریز می شود و 3% حق بیمه بیکاری به حساب صندوق بیمه بیکاری واریز می شود تا بیمه شدگان، تحت حمایت اجتماعی دیگری علاوه بر مزایای بیمه قرار گیرند و آن اینکه در زمان بیکاری تحت شرایط خاصی از این محل حقوق دریافت کنند.
بنابراین در پایان مجدداً تأکید می کنیم 7% حق بیمه سهم کارگر به عنوان یکی از کسور حقوق و مزایای در ستون بیمه مکسور، لیست حقوق و دستمزد از حقوق و مزایای کارگر کسر می گردد.